Gestasyonel Diyabetes Mellitus ilk defa gebelik sırasında başlayan veya tanı alan şeker hastalığıdır. Gebelik sırasında tanı alan hastaların bir kısmı daha önceden fark edilmemiş Tip 2 diyabet hastalarıdır. Gebelik öncesi diyabet tanısı almış hastalar Gestasyonel Diyabet grubuna girmez.
Gebelik sırasında bazı hormonlar bebeğin gelişimi için normalden daha fazla salgılanır. Plasentadan salgılanan Human Placental Laktojen hormonu etkisiyle insülin direnci, hiperinsülinemi ve hafif tokluk hiperglisemisi gelişir ve gebenin kan şekeri yükselir. Bu nedenle, daha önce diyabet belirtisi olmadığı halde gebelik boyunca diyabetik olabilir. Gebelikte fetusa yeterli besin sağlanması amacıyla ve hipermetabolik olaylar nedeniyle fizyolojik insulin direnci ve beraberinde hiperinsulinemi gelişir.
Gebelikte diyabet için risk faktörleri:
Fazla kilolu olmak
Fiziksel açıdan hareketsizlik
Anne yaşının 40 yaş üzeri olması
Birinci derece yakınlarında diyabet olması
Daha önceki gebeliğinde diyabet öyküsü olması
Polikistik over sendromu öyküsü
İri bebek doğum öyküsü olması
Tüm bunlar gebelik diyabeti yaşama riskini arttıran faktörler olsa da, tamamen sağlıklı görünen hamileler de hamilelikte şeker yüksekliği yaşayabilirler. Bu nedenle tüm hamile kadınların hamileliklerinin 20. haftasından sonra, özellikle 24. ve 28. haftalar arasında muhakkak gebelik diyabeti tarama testi yapılması gerekir.
Gestasyonel diyabetin bebek açısından taşıdığı riskler;
Erken doğum riskinin artması
Bebekte aşırı kilo alımı (iri bebek)
Artan solunum sıkıntısı riski
Sarılık
Erken doğum riski
Ölü doğum
Kalp, böbrek, sindirim sistemi anomalileri
İleri çocukluk döneminde obez ya da diyabet olma riski
Gestasyonel diyabet anne adayı için de aşağıdaki riskleri doğurabilir;
Gebelik sırasında yüksek tansiyon, preeklampsi
Tip 2 diyabet
İri bebek olmasına bağlı zor doğum, doğum sonrası kanama riski gelişebilir.
Gestasyonel diyabetin herhangi bir işaret ya da belirtisini fark edilmeyebilir. Gebeliğin 24-28. haftalarında tek basamaklı (75gr OGTT) veya iki basamaklı (50gr ve 100 gr OGTT) glukoz tarama testleri yapılarak tanı konulur.
Gestasyonel diyabet tanısı alan gebeye tedavi olarak ilk basamakta diyet ve egzersiz önerilmelidir. Diyet ve egzersize rağmen kan şekerleri yüksek seyreden hastaya insülin tedavisi başlanmalıdır. Gebelik boyunca açlık ve tokluk şekerlerini takip etmek amacıyla sık aralıklarla kan şekeri ölçümü yapılmalıdır. Gebelik sonrası kalıcı diyabet tanısı için doğum sonrası 6-12. haftada tekrar diyabet kontrolü yapılmalıdır. Doğumdan sonra gestasyonel diyabetli kadınların çoğunda glukoz metabolizmasında düzelme görülmekle birlikte sonraki gebeliklerinde gebelik şekeri tekrarlama riski %50 yüksektir. Ayrıca ilerleyen dönemde tip 2 diyabet gelişme riski de %70-80’e kadar varmaktadır. Bu sebeple gestasyonel diyabet tanısı almış kadınların doğum sonrasında diyabeti düzelse de diyabetten korunma programlarına alınmaları ve takip edilmeleri önemlidir.